Creatinine Clearance
آزمایش تصفیه کراتینین (CrCl)
یافته های طبیعی
بزرگشالان ( زیر 40 سال )
مردان : 1/78 _ 2/32 ML/sec یا 107 _ 139 ML/min
زنان : 1/45 _ 1/78 ML/sec یا 87 _ 107 ML/min
پس از 20 سالگی به ازای هر دهه زندگی به مقدار 6/5 ML/min ، به علت کاهش سرعت تصفیه گلومرولی (GFR) ، از آن کاسته می شود.
نوزادان : 40 _65 ML/min
eGFR : بیشتر از 60 ML / min / 1/73 M2
کاربرد
آزمون تصفیه کراتینین برای اندازه گیری GFR کلیه استفاده می شود.
شرح آزمایش
کراتینین محصول تجزیه کراتین فسفات است که برای انقباض عضله ی اسکلتی استفاده می شود. تولید روزانه کراتین و در نتیجه cratinine به توده عضلانی بستگی دارد و نوسانات اندکی دارد. تمامی کراتینین توسط کلیه ها دفع می شود. از این رو ارتباط مستقیمی با GFR ( یعنی تعداد میلی لیتر های صاف شده در هر دقیقه توسط کلیه ها ) دارد. تصفیه ی کراتینین (CrCl) در واقع ملاک سنجش GFR است. سطح کراتینین سرم و ادرار اندازه گیری می شود و سرعت تصفیه محاسبه می گردد.
مقدار صاف شده ایی که توسط کلیه ها تولید می شود به مقدار خون تصفیه شده و توانایی عملکرد گلومرول ها به عنوان صافی ، بستگی دارد. در آترواسکلروز شریان کلیه ، کم آبی و شوک ، مقدار خون موجود جهت تصفیه کلیوی کاهش می یابد. توانایی عملکرد تصفیه ی گلومرول ها در بیماری هایی از قبیل گلومرولونفریت ، نکروز حاد توبولی ، و بسیاری دیگر از بیماری های اولیه کلیوی کاهش می یابد. انسداد دو طرفه شدید بر سر راه جریان خروجی ادرار ، تنها در صورتی که طولانی باشد ، بر تصفیه گلومرولی (CrCl) تاثیر می گذارد.
اگر تنها یک کلیه دچار بیماری گردد ، کلیه سالم دیگر با افزایش سرعت تصفیه گلومرولی عمل آن را جبران می نماید. بنابراین در بیماری یک طرفه کلیوی یا نفرکتومی یک طرفه ، اگر کلیه دیگر سالم باشد ، CrCl نباید کاهش یابد.
چندین عامل غیر کلیوی می تواند بر CrCl تاثیر بگذارند. سپری شدن هر دهه از عمر موجب 6/5 mL/min کاهش CrCl به علت کاهش GFR می شود. در این آزمایش مدت زمان جمع آوری ادرار اهمیت دارد. از این رو جمع آوری ناقص نمونه موجب کاهش کاذب CrCl می گردد. مقدار توده عضلانی در افراد متفاوت است. اگر توده ی عضلانی کم باشد ، مقدار CrCl نیز کمتر خواهد شد. به همین ترتیب ، مصرف مقدار زیاد گوشت موجب افزایش موقتی CrCl می گردد.
آزمایش CrCl نیاز به جمع آوری ادرار 24 ساعته و تعیین سطح کراتینین سرم دارد. از اندازه گیری مقدار کراتینین اغلب به منظور اطمینان از جمع آوری کامل ادرار 24 ساعته استفاده می شود. در بیمارانی که کراتینین طبیعی دارند ، CrCl نشانده ی آن است که همه ادرار به طور کامل طی 24 ساعت جمع آوری شده ، یا نشده است.
جمع آوری ادرار 24 ساعته برای سنجش CC به عنوان یک روش روتین ، روشی گران و وقت گیر است. مقدار GFR را می توان با استفاده از معادله ی بررسی اصلاح رژیم غذایی در بیماری کلیه (MDRD) تخمین زد ( GFR تخمینی یا eGFR ). در این معادله از کراتینین سرم ، سن و اعدادی که به جنس و نژاد بیمار بستگی دارد برای محاسبه ی GFR با دقت بسیار خوبی استفاده می شود.
هم اکنون تعداد موسساتی که در کشور ، GFR را در بیماران 18 ساله و بزرگتر به همراه هر بار درخواست کراتینین سرم گزارش می کنند ، رو به افزونی است. فرمول محاسبه GFR را می توان در برنامه سیستم اطلاعاتی بیشتر آزمایشگاه ها گنجاند. بدین ترتیب موارد بیشتری از بیماری مزمن کلیه را می توان در مرحله اول شناسایی نمود. بیماری مزمن کلیه را می توان درمان یا پیشگیری نمود ، یا سرعت پیشروی آن را به سمت نارسایی کلیوی کاهش داد. برای مثال اگر آزمایش های سالانه ی بیماری دیابتی کاهش GFR در حد 49 را نشان بدهد ، پزشک بیمار باید اقدام به درمان مرحله ی ابتدایی بیماری مزمن کلیوی بنماید. این اقدام می تواند شامل استفاده از مهار کننده های ACE ، درمان قوی تر فشار خون بالا ، کنترل گلیسمیک رژیم غذایی و درمان عوامل افزاینده خطرات قلبی باشد. از eGFR می توان برای محاسبه ی دوز دارویی در بیماران دچار کاهش عملکرد کلیه استفاده کرد.
اگر eGFR بر اساس متر مربع سطح بدن بیان شود ، هیجگونه تفاوت نژادی یا جنسی وجود نخواهد داشت. اغلب آزمایشگاه ها به قصد سهولت تشخیص ، مقدار eGFR بالاتر از 60 را به صورت یک عدد دقیق گزارش نمی کنند. سیستاتین C یک مهار کننده ی پروتئینازی سیستئین است که تمامی سلول های هسته دار آن را تولید می کنند و در سرم وجود دارد. به سبب آنکه این ترکیب با سرعتی ثابت ساخته می شود و آزادانه توسط کلیه ها تصفیه می گردد ، غلظت سرمی آن ( مانند کراتینین ) آزمایش دقیق دیگری برای تخمین GFR می باشد.
عوامل تداخل کننده
ورزش موجب سطح کراتینین می شود.
جمع آوری ناقص ادرار موجب کاهش کاذب مقدار آن می شود.
بارداری CrCl را افزایش می دهد که علت آن تا اندازه یی به افزایش بار کلیه ها به سبب وجود جنین در حال رشد ارتباط دارد.
رژیم سرشار از گوشت موجب افزایش موقتی کراتینین سرم و CrCl می شود. هنگامی که سطح کراتینین بالا می رود ، تصفیه آن نیز افزایش می یابد. بنابر این CrCl ، GFR را بیشتر از اندازه واقعی برآورد خواهد نمود.
eGFR در سنین بسیار بالا و پایین و نیز در مبتلایان به سوء تغذیه یا چاقی ، نیمه فلجی یا فلج چهار دست و پا و در زنان باردار ممکن است از دقت کافی برخوردار نباشد.
داروهای افزاینده
آمینوگلیکوزید ها ( مانند جنتامایسین ) – سایمتیدین – داروهای شیمی درمانی حاوی فلزات سنگین ( مانند سیس پلایتین ) و داروهای سمی برای کلیه مانند سفالوسپورین ها ( از قبیل سفوکسی تین )
داروهای کاهنده
داروهایی که سبب کاهش eGFR می گردند موجب کاهش ترشح کراتینین ( مانند سایمتیدین یا تریمتوپریم ) یا تداخل در سنجش کراتینین ( سفالوسپورین ها ) می شوند. در چنین مواردی برای ارزیابی دقیق عملکرد کلیوی باید کلیرانس کراتینین 24 ساعته را اندازه گرفت
روش کار و مراقبت از بیمار
ناشتایی : ندارد
لوله ی معمول خون : قرمز
افزایش سطح
ورزش
بارداری
سندرم های همراه با برون ده قلبی بالا : با افزایش جریان خون کلیوی ، GFR و CrCl افزایش می یابند.
کاهش سطح
اختلال عملکرد کلیه ( مانند آترواسکلروز شریان کلیه ، گلومرولونفریت ، نکروز حاد توبولی )
وضعیت هایی که موجب کاهش GFR می گردند ( مثل نارسایی احتقانی قلب ، سیروز به همراه آسیت ، شوک ، کم آبی ) : وضعیت هایی که موجب کاهش جریان خون کلیوی می شوند ، GFR را نیز کم می کنند.
سایر آزمایش های مربوط
نیتروژن اوره ی خون ( BUN )
کراتینین خون
✅ با ما در مسیر سلامتی گام بردارید ✅